5 تفاوت انتقاد و اعتراض | فیدی بک

انتقاد یعنی چه؟

انتقاد در لغت از ریشه نقد کردن می‌آید و به معنای جداسازی بد و خوب از یکدیگر است. قدیم‌ها وقتی گندم و جو را از کاه جدا می‌کردند، از واژه نقد کردن استفاده می‌کردند. وقتی کسی از بیرون به کسب‌وکار شما نگاه می‌کند، احتمالا یک سری نقاط قوت و ضعف را می‌بیند. اگر این فرد بررسی‌های لازم را انجام دهد و ضعف‌ها و قوت‌ها را به شما بگوید و راهکارهایی برای بهبود ضعف‌ها و تقویت قوت‌ها ارائه دهد، از کسب و کار شما انتقاد کرده است. 

انتقاد از طرف افراد مختلفی ارائه می‌شود. بعضی از افراد در یک حوزه متخصص هستند، کسب‌وکار را به‌صورت تخصصی در همان حوزه بررسی می‌کنند و آن را مورد نقد قرار می‌دهند. بعضی از نقدها هم از اطرافیان مثل کارمندها، مشتریان یا همکاران ارائه می‌شوند. این افراد با سازمان شما تعامل دارند، در نتیجه بعضی از نقاط ضعف و قوت‌ها را دیده‌اند و می‌توانند آن‌ها را به شما انتقال دهند. شاید انتقادات این افراد مسائل مهمی باشد که از دید شما پنهان مانده‌اند و به کمک انتقادات آشکار می‌شوند. به همین دلیل است که انتقادپذیری در کسب‌وکار اهمیت بسیاری دارد. مدیرهای حرفه‌ای از پلتفرم فیدی بک استفاده می‌کنند تا مسیر انتقاد کردن را برای دیگران هموار کنند و از نظراتی که به دستشان می‌رسد، به نفع سازمان بهره ببرند. 

اعتراض به چه معناست؟

اعتراض در فرهنگ فارسی با مفاهیمی مثل روبروی کسی ایستادگی کردن، ایراد گرفتن و منع کردن معنی می‌شود. افراد معمولا زمانی که احساس می‌کنند حقی از آن‌ها پایمال شده است یا از شرایطی ناراضی هستند و می‌خواهند فوری این شرایط را تغییر دهند، اعتراض می‌کنند. افراد معترض بیشتر از اینکه به دنبال حل مشکل باشند، به دنبال جلب توجه هستند تا مسئولان را برای ایجاد تغییر مجاب کنند.

اعتراض‌ها معمولا به یکباره شکل نمی‌گیرند و زمانی ایجاد می‌شوند که مقام‌های مسئول، ابراز نارضایتی‌ها و انتقادات را نادیده می‌گیرند. به‌عنوان مثال تصور کنید کارمندان سازمانی از وضعیت گرمایش و سرمایش محل کارشان راضی نیستند. آن‌ها اول به شیوه‌های مختلف درخواست تأمین سیستم گرمایشی و سرمایشی را به مدیر منابع انسانی و مدیرعامل انتقال می‌دهند، اما این افراد به خواسته کارمندان توجه نمی‌کنند. ادامه پیدا کردن شرایط نامطلوب و بی‌توجهی مدیرها، کارمندها را خشمگین می‌کند و باعث اعتراض آن‌ها می‌شود. کارمندهای معترض معمولا خشمگین هستند، به‌صورت دسته جمعی در دفتر مدیرها حاضر می‌شوند و ممکن است خواسته‌هایشان را با صدای بلند و لحن تند مطرح کنند تا شنیده شوند. 

در موارد شدید ممکن است اعتراض با اقدام هم همراه باشد. به‌عنوان مثال ممکن است کارمندان دست به اعتصاب بزنند و محل کار را تا زمان حل مشکل ترک کنند یا برای مدتی وظایف خود را انجام ندهند. در واقع آن‌ها از اهرم‌های فشار مختلف برای ابراز نارضایتی خود و رسیدن به شرایط مطلوب استفاده می‌کنند. 

5 تفاوت انتقاد و اعتراض

تا این بخش از مقاله احتمالا به‌صورت مفهومی متوجه تفاوت انتقاد و اعتراض شده‌اید؛ اما در این بخش 5 تفاوت انتقاد و اعتراض را لیست کرده‌ایم تا درک آن برای شما ساده‌تر شود.

• در انتقاد، ابتدا جنبه‌های مختلف مسئله بررسی می‌شود و سپس انتقاد ارائه می‌شود؛ اما در اعتراض، ارزیابی از شرایط ندارد و معمولا فقط خواستار تغییر فوری است.
• انتقاد با هدف اصلاح ارائه می‌شود و به دنبال آن پیشنهادهایی برای بهبود وجود دارد، اما اعتراض با هدف ابراز نارضایتی است.
• انتقاد یک فرایند منطقی است که معمولا به صورت یک مکالمه دو طرفه پیش می‌رود، اما اعتراض یک فرایند احساسی است. معترض‌ها معمولا با خشم صحبت می‌کنند و به دنبال این هستند که حرف خود را به کرسی بنشانند. 
• فرایند انتقاد به این صورت است که ابتدا تحلیل و بررسی منطقی انجام می‌شود، سپس مشورت صورت می‌گیرد و در نهایت انتقاد با استناد به دلایل منطقی رو کاغذ نوشته می‌شود. فرایند اعتراض به این صورت است که افراد معترض به دنبال همراه کردن تعداد نفرات بیشتر با خودشان هستند و فعالیت‌های پرشور و پرتنشی برای ابراز نارضایتی انجام می‌دهند که شاید بسیاری از آن‌ها منطقی نباشد.
• تغییراتی که در جهت انتقاد ایجاد می‌شود، تدریجی است. نتایج این تغییرات در سازمان ارزیابی می‌شود و اصلاحات به مرور زمان صورت می‌گیرد. تغییراتی که در نتیجه اعتراض ایجاد می‌شود، ناگهانی است و فقط برای جلب رضایت معترض‌ها و برگرداندن آرامش به آن‌ها انجام می‌شود.
  
  

شیوه برخورد صحیح با انتقاد و اعتراض

با بررسی تفاوت انتقاد و اعتراض، شاید به این فکر کنید که اعتراض کار اشتباهی است که راه به جایی نمی‌برد و فقط تنش ایجاد می‌کند؛ اما بیایید از جنبه دیگری هم به موضوع نگاه کنیم. شاید معترض در ابتدا کار خود را با انتقاد شروع کرده و به دنبال بررسی منطقی و بهبود شرایط بوده است، اما بخاطر اینکه صحبت‌های او شنیده نشده، به یک معترض تبدیل شده و اکنون صحبت‌های خود را با بحث و عصبانیت مطرح می‌کند. 

پس اولین نکته‌ای که در مواجه شدن با منتقد یا معترض باید رعایت کنید این است که صحبت‌های آن‌ها را بشنوید و منطقی بررسی کنید. بعد از آن باید تصمیم بگیرید که چه برخوردی با فرد منتقد یا معترض داشته باشید. در ادامه نکاتی برای نشان دادن واکنش درست به این دو گروه ارائه می‌دهیم.

برخورد صحیح با افراد منتقد
می‌توان گفت یک تفاوت انتقاد و اعتراض این است که فرد منتقد در کنار شما قرار دارد و فرد معترض در روبه‌رو. صحبت با کسی که کنار شماست، خیلی ساده‌تر از صحبت با کسی است که با خشم در مقابل شما ایستاده است. وقتی انتقادی را می‌شنوید، ابتدا باید بررسی کنید که این انتقاد سازنده است یا مخرب. نقدهای مخرب فقط با هدف به رخ کشیدن ضعف‌ها ارائه می‌شوند و هیچ پیشنهادی برای اصلاح ندارند؛ اما نقدهای سازنده با هدف اصلاح ارائه می‌شوند و معمولا با راهکار و پیشنهادی برای بهبود ضعف‌ها همراه هستند.

شیوه برخورد صحیح با انتقاد مخرب این است که آن را نادیده بگیرید یا به شیوه‌ای محترمانه به منتقد پاسخ بدهید؛ اما شنیدن انتقادهای سازنده آدابی دارد که در ادامه به‌صورت خلاصه آن را توضیح می‌دهیم:

• صحبت‌های فرد منتقد را به‌صورت کامل بشنوید.
• از او بخاطر انتقاد سازنده و توجهی که به شما و کسب‌وکارتان دارد، تشکر کنید.
• نقد را تحلیل کنید تا مطمئن شوید همه جنبه‌های آن برای شما شفاف شده است و اگر سوالی درباره آن دارید، بپرسید.
• راهکارهای طرف مقابل برای بهبود نقطه ضعفی که مطرح شده است را بشنوید. با طرف مقابل تعامل داشته باشید و نظر خودتان را نیز بیان کنید.
• از منتقد برای فکر کردن و ارزیابی صحبت‌هایتان فرصت بخواهید. بعد از تحلیل، اقدام درست برای اصلاح ضعف مطرح شده را انجام دهید و به منتقد بازخورد بدهید.

برخورد صحیح با افراد معترض

یک فرد معترض معمولا مثل یک آتش‌فشان برافروخته به شما می‌رسد. پس اولین گام در مواجهه با چنین افرادی این است که خونسردی خود را حفظ کنید و به آن‌ها بگویید که برای شنیدن صحبت‌های آن‌ها آماده هستید. اگر گروهی از افراد اعتراضی دارند، از آن‌ها بخواهید یک یا دو نفر را به‌عنوان نماینده برای صحبت دو طرفه انتخاب کنند. 

در صحبت با نماینده‌ها به نکاتی که در ادامه توضیح می‌دهیم توجه داشته باشید:

• پیش از هرچیز اعتراض آن‌ها را بشنوید. اگر مسئله نیاز به شفاف‌سازی دارد، سوال بپرسید و مطمئن شوید که علت نارضایتی آن‌ها را درک کرده‌اید. 
• به ضعف‌های موجود اعتراف کنید و مسئولیت آن‌ها را بپذیرید. 
•  اگر در دیدگاه معترض‌ها اشتباهی وجود دارد یا نشان می‌دهد که درک درستی از موقعیت ندارند، توضیحات لازم را به آن‌ها ارائه دهید.
• به همراه افراد معترض به دنبال راهکاری برای حل مشکل بگردید. اکنون آن‌ها در جایگاه منتقد قرار گرفته‌اند؛ یعنی عصبانی نیستند، تحلیل‌های منطقی انجام می‌دهند و به شما برای اصلاح شرایط موجود کمک می‌کنند.
•  بعد از پایان صحبت، به دنبال اجرای راهکارها باشید و تا زمان برطرف شدن مشکل، پیگیر بمانید.

سخن پایانی

تفاوت انتقاد و اعتراض مثل شعله آتش است. انتقاد آتش ملایمی است که می‌تواند گرم کند، به پختن غذا کمک می‌کند و هزاران کاربرد و فایده دیگر دارد؛ اما اعتراض مثل شعله‌ای است که به یکباره برافروخته می‌شود و همه چیز را می‌سوزاند. مدیرهای حرفه‌ای می‌دانند که در پس اعتراض‌های پر از خشم هم ممکن است یک نقطه نظر سودمند وجود داشته باشد. پس ابتدا با صبر و حوصله این آتش سوزان را به یک شعله ملایم تبدیل می‌کنند و سپس از آن برای ایجاد سازمان و تیمی پخته و بالغ بهره می‌برند! اگر تجربه‌ای در زمینه شنیدن انتقاد و اعتراض و برخورد صحیح با افراد منتقد یا معترض دارید، در بخش کامنت‌ها با ما و سایر خواننده‌ها در میان بگذارید. داستان‌ها و تجربه‌های همکارها مسیر سازندگی کسب‌وکارها را هموارتر می‌کند.